 |
Lista chrzanowskich Żydów zgładzonych w latach 1939-1945
W lipcu 2008 r. Lola Berman przekazała Muzeum w Chrzanowie
tę LISTĘ Żydów chrzanowskich, którzy zginęli podczas okupacji niemieckiej
w latach 1939-1945. Inicjatorem jej tworzenia
było stowarzyszenie „Association of Settlers from Chrzanow in Israel”
w Tel Awiwie z przewodniczącą Rózią Hirszberg. Jednocześnie wyraziło ono zainteresowanie i aprobatę dla umieszczenia LISTY na stronie internetowej
naszego Muzeum, licząc także na dalsze jej, sukcesywne uzupełnianie.
C h r z a n ó w 1 9 3 9 – 1 9 4 5
Lista chrzanowskich Żydów,
zgładzonych w latach 1939-1945 Imiona te znajdują się także w pamiątkowej „Urnie męczenników” w muzeum „Lochamej Hagetaoth” (Bohaterzy Getta), częściowo podane przez pozostałą po holokauście garstkę Żydów chrzanowskich.
Redagowali: Bitka (Blima) Goldber Josef Weissler Tłumaczył z hebrajskiego:
Josef Weissler Na przekazanym Muzeum w Chrzanowie oryginale widnieje dwujęzyczna hebrajsko-angielska pieczęć: „Association of Settlers from Chrzanow in Israel”Izrael, czerwiec 2008
WPROWADZENIE „Lista ofiar chrzanowskich Żydów” jest kolejnym darem otrzymanym przez nasze Muzeum od byłych obywateli Chrzanowa narodowości żydowskiej. Zawiera ona bardzo cenne informacje o społeczności żydowskiej, która do 1939 roku stanowiła ok. połowy ludności Chrzanowa. Przypomina lub nawet ratuje od zapomnienia blisko 2 tysiące mieszkańców naszego miasta (a z informacjami o rodzicach jeszcze więcej) – ofiar holocaustu. Choć ta lista przedstawiająca wielką tragedię Chrzanowian jest tak długa to przecież jest ona daleko niepełna. Można zakładać, że ta „lista zgładzonych” zawiera ok. 20-30 % Żydów chrzanowskich, którzy zginęli podczas okupacji niemieckiej, którzy nie przeżyli II wojny światowej. To także świadczy, jak trudno wyobrażalne są rozmiary holocaustu. Stworzone zestawienie – chociaż tak ważne dla poznawania dziejów naszego miasta i jego obywateli – nie jest dokumentem historycznym i nie może być jako takie traktowane. Niektóre dane w nim zawarte znalazły się tutaj tylko dzięki pamięci żyjących jeszcze Żydów pochodzących z Chrzanowa. A wiadomo, że pamięć ludzka może być, a nawet bywa zawodna. Część danych na pewno można jednak jeszcze zweryfikować, skonfrontować ze źródłami, takimi jak np. zachowane dzienniki szkolne szkół chrzanowskich, wykazy ofiar obozu koncentracyjnego Auschwitz, itp. Będzie to przedsięwzięcie pożyteczne, ale jednocześnie także pracochłonne i czasochłonne, czyli trudne do zrealizowania w krótkim czasie. Otwartą sprawą pozostaje jeszcze możliwość uzupełnienia tej „Listy…” o innych Chrzanowian, którzy też są ofiarami holocaustu. Już teraz otrzymaliśmy pierwsze informacje na ten temat. Na pewno warto podjąć działania także w tym względzie.
Jednoznacznie można stwierdzić, że dzisiaj trudno przecenić wartość otrzymanej „Listy…”. Można zakładać, że jeszcze długo będzie to podstawowy materiał o Żydach – konkretnych mieszkańcach Chrzanowa, sąsiadach Cabanów, z którymi ponowne spotkanie po II wojnie światowej stało się już niemożliwe.
Przekazane zestawienie ma charakter tabelaryczny i zostało wypełnione odręcznie. Zawiera informacje o 1946 osobach. Ujmuje (przeważnie wszystkie) następujące dane dotyczące tych osób: nazwisko, imię, rok urodzenia, imię ojca, imię matki, miejsce zagłady. Do uporządkowania wpisów posłużono się alfabetem, odrębnie wpisując nazwiska ofiar na poszczególne litery i scalając tak powstałe grupy w układzie alfabetycznym. W klasach obejmujących nazwiska na poszczególne litery nie dokonywano już dalszego porządkowania. Wiele jest przykładów na to, że starano się natomiast zachować powiązania rodzinne.
„Lista…” pierwotnie została stworzona w języku hebrajskim i przetłumaczona na język polski. Zachowaliśmy ją w zgodzie z oryginałem. Wszelkie „poprawianie” byłoby tutaj przedsięwzięciem bardzo ryzykownym i nie zawsze uzasadnionym. Tym bardziej, że różna pisownia nawet tego samego imienia może być zgodna z zapisami w dokumetach. To samo imię może występować nawet w 4 różnych formach zapisu, przykładowo: Abraham, Abracham, Awraham, Awracham. Ponieważ „Lista…” była tworzona odręcznie możliwe są jednak jeszcze rzeczywiste, ale trudne do zweryfikowania błędy odczytu i zapisu. W niczym nie umniejsza to jednak wartości tego wyjątkowego opracowania.
Przed upublicznieniem tej „Listy…”, a już po zapoznaniu się z jej zawartością, postanowiliśmy jedyne korekty nanieść w rubryce, wskazującej miejsce śmierci obywateli chrzanowskich pochodzenia żydowskiego, wprowadzając polską pisownię wymienianych miejscowości. Ale nawet tu zostało jeszcze wiele do pełnego rozpoznania.
Wszelkie uwagi i uzupełnienia proszę kierować na adres mailowy: hczarnik@muzeum.chrzanow.pl
Henryk Czarnik
Wskazane w „Liście…” miejsce śmierci Żydów z Chrzanowa: Auschwitz Oświęcim
Belgia
Bełżec Belzec
Bendin (Będzin?) Brendsberg?
Bergen-Belsen
Biała Podlaska
Birkenau Brzezinka
Blechhammer Blachownia Śląska
Bochnia
Borszanów
Brandeb Prądy
Braschani
Buchenwald
Budapeszt
Bżeżani
Chrzanów Krenau
Czechy
Częstochowa Tschenstochau
Dachau
Faulbrick
Finfteichen
Flosenberg
Francja
Gdynia Gotenhafen
Goerlitz Zgorzelec
Grabowitze Grabowice
Gredic
Gross Myslovitz Mysłowice
Gross Rosen Rogoźnica
Jordanów [Śląski] Jordanshmühl
K. Lager (K. z. Lager) Obóz koncentracyjny
Kamieniec Podolski
Kitlis-Streben [Kittlitzreben] Trzebień
Kołomyja
Kraków Krakau
Kremnitz [Kramnitz] Gozdowo
Krzeszowice
Lemberg
Lubaschow (Lubaczów?)
Lublin
Lwów
Majdanek
Markstadt,Markstat Laskowice Oławskie
Monachium
Niemcy
Niemcy (Westfalia)
Nowy Sącz Neu Sandez
Nowy Targ Neumarkt
O. Schlezien
Oberattstat
Paryż
Pazimik
Płaszów [Kraków] Plaszow
Preschnitz, Praschnitz Przasnysz
Prokocim [Krakow]
Rosja
Rosja (Sybir)
Sachsenhausen
Sacrau
Schalon-sir M
Schrodula
Skarżysko
Sobibór
Stanisławów Wilmsdorf
Tarnów Tarnau
Teresienstat,Tresienstadt
Treblinka
Trzebinia
Warszawa Warschaw
Wiedeń
Zabrzeż
Zbaraż
Zeschow (Rzeszów?)
|
|
